Dlaczego komunikacja międzyludzka jest tak ważna?

PAUL AUSTER 

„Odkrył, że słowa mogą zabijać. Mogą odmieniać rzeczywistość, są więc zbyt niebezpieczne, żeby powierzać je człowiekowi kochającemu nade wszystko właśnie słowa.” 

WIESŁAW MALICKI 

„Jakże często powołują się na uczciwość, którzy nie zamienili z nią ani słowa.” 

Komunikacja interpersonalna stanowi istotę funkcjonowania jednostki w środowisku rodzinnym, sąsiedzkim, lokalnym czy w społeczeństwie. Pozwala ona zarówno przekazywać treści intelektualne, wiedzę, idee, ale także daje okazję by tworzyć przestrzeń psychiczną, wymieniać myśli, emocje, uczucia czy interpretować zdarzenia i symbole. Komunikacja jest przedmiotem zainteresowania badaczy zajmujących się różnymi orientacjami teoretycznymi, a wyniki prowadzonych na jej temat badań dają znaczące implikacje praktyczne. Zdolność komunikowania się w sposób dojrzały i pogłębiony nie jest czymś wrodzonym i spontanicznym. Wymaga długiego procesu uczenia się i formowania. (Drzewiecki, 2000). 

Komunikacja jest procesem o wysokim stopniu złożoności, oznacza relację pomiędzy co najmniej dwiema osobami, pozwala stworzyć swoistą wspólną przestrzeń pomiędzy nimi. Podstawowymi elementami procesu komunikacji są nadawca, przekaz i odbiorca (Lulek, 2014). W procesie komunikacji nadawca przekazuje treść poprzez kanał odbioru (most  łączący nadawcę z odbiorcą) do odbiorcy, na którego wskazana treść powinna oddziaływać. Według Włodzimierza Głodowskiego komunikowanie, to „proces przekazywania i odbierania informacji między dwiema osobami lub pomiędzy małą grupą osób wywołujący określone skutki i rodzaje sprzężeń zwrotnych” (Głodowski, 1994) Można wyróżnić komunikację werbalną, niewerbalną, ustną, pisemną, bezpośrednią i pośrednią, każda z wyżej wymienionych form porozumiewania jest trudną sztuką, stanowiącą kluczowy element relacji międzyludzkich. Komunikacja stanowi przedmiot zainteresowania psychologów, którzy badają jej znaczenie dla funkcjonowania związków małżeńskich czy partnerskich.

W związku dwojga ludzi komunikacja wydaje się być zagadnieniem kluczowym, stosunki międzyludzkie bazują w głównej mierze na przepływie informacji, a gros nieporozumień między ludźmi ma swoje źródło w trudnościach w porozumiewaniu się. M. Plopa idzie o krok dalej i twierdzi, że pomiędzy małżonkami czy partnerami wszelkie zachowania są jakąś formą komunikacji i nie ma możliwości by komunikacja w tych związkach nie istniała, partnerzy wpływają na komunikację drugiej strony będąc jednocześnie pod jej wpływem. Dzięki takiemu postrzeganiu zachowań komunikacyjnych w związku wzrasta nasza czułość na niewerbalne sygnały, które mają niezaprzeczalny wpływ na jakość komunikacji, są przetwarzane na metapoziomie, mają charakter symboliczny i ułatwiają odbiór przekazywanych informacji. (Plopa, 2006) Autor zauważa również, że każda wiadomość przekazuje dwie informacje dosłowną z bezspornym przekazem oraz rozumienie sposobu przekazania tej informacji tzw. poziom relacji. M. Plopa uważa, że nie ma możliwości przekazania informacji tak by nie pozostawiała ona ewentualności do skomentowania komunikatu, ponieważ zarówno słowa jak i zachowania towarzyszące nadawanemu komunikatowi wpływają na to jak zostanie on odebrany lub jak osoba go przekazująca chce by został odebrany (Jankowska, 2016). Każda komunikacja może być postrzegana jako przenoszenie następujących wiadomości: „Jak widzę siebie”, „Jak widzę ciebie”, „Jak widzę twoje postrzeganie mnie”, jest ona interpretacją znaczenia różnych niewerbalnych symboli i sygnałów, np. gestów, ruchów ciała, wyrazów twarzy czy kontaktu wzrokowego. M. Plopa zakłada, że na komunikację w małżeństwie składają się m.in. udzielanie wsparcia małżonkowi, stopień zaangażowania w proces komunikowania się oraz wszelkie działania agresywne skierowane przeciwko partnerowi. Wskazane wymiary komunikacji zostały uwzględnione w stworzonym przez Plopę Kwestionariuszu Komunikacji Małżeńskiej mierzącym jakość komunikacji małżeńskiej. Skala kwestionariusza obejmuje wsparcie rozumiane jako okazywanie szacunku partnerowi przez uznawanie jego wysiłku czy przejawianie zainteresowania problemami i potrzebami partnera. Zaangażowanie widziane jako umiejętność tworzenia atmosfery wzajemnego zrozumienia, bliskość, akcentowanie wyjątkowości partnera czy uatrakcyjnianie rutyny dnia codziennego oraz  deprecjacja interpretowana jako okazywanie wrogości wobec partnera, chęć zdominowania, kontrolowania czy okazywanie braku szacunku wobec partnera (Plopa, 2006). Wskazane przez M. Plopę elementy komunikacji są niezmiernie istotne, a ich ważność podkreślana jest też przez innych autorów J. Rostowski uważa, że „wzajemne zaangażowanie modyfikuje przekaz, jak i odbiór informacji”, oraz „Brak zrozumienia potrzeb i pragnień współmałżonka, zgodnie z teorią wymiany społecznej, prowadzić może do wzajemnej wrogości oraz wzajemnego wykorzystywania się”. Natomiast według M. Braun-Gałkowskiej do braku satysfakcji ze związku małżeńskiego mogą prowadzić takie działania jak brak poczucia równości i szacunku ze strony małżonka (Pupin, Waldmajer, 2013).

Komunikacja małżeńska została uznana przez M. Ryś obok współżycia seksualnego za najważniejszy czynnik miłości i pogłębiania relacji między małżonkami, niektórzy autorzy twierdzą, że porozumienie w małżeństwie odgrywa większą rolę niż miłość, J. Rostowski uważa że gdy między małżonkami czy partnerami nie ma prawidłowej komunikacji, to sama miłość nie zapewni trwałości związku. Ponadto brak właściwej komunikacji w związku obniża jego jakość zwiększając możliwość występowania między partnerami konfliktów, natomiast dobra komunikacja pozwala unikać sytuacji konfliktowych i konstruktywnie rozwiązywać powstałe problemy i różnice zdań (Jankowska, 2016). 

Literatura cytowana

• Drzewiecki, M., (2000). Psychologia porozumiewania się. Kielce: Jedność .

• Francuz P., Mackiewicz R. (2007) Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą Przewodnik po metodologii i statystyce. Nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL s. 407-415

• Głodowski, W., (1994). Komunikowanie interpersonalne. Warszawa: Hansa.

• Jabłońska, K., Sobieraj, A. (2013). Dobór próby badawczej czynnikiem sukcesu w prowadzonych badaniach empirycznych. Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Narodowej, nr 2(6), s. 40-48.

• Jankowska, M., (2016). Akademia pedagogiki specjalnej Warszawa, Komunikacja pomiędzy małżonkami a ocena jakości związku małżeńskiego w uwarunkowaniach  życia małżeńskiego i rodzinnego szczęścia. Kwartalnik Naukowy, nr 3, s. 119.

• Kay M. Davis M. Fanning P. (2002), Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, s. 230

• Lulek, B., (2014). Komunikacja w małżeństwie i narzeczeństwie ujęcie porównawcze. Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, Tom LXVII, s. 153-168.

• Plopa, M., (2016). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza, Impuls.

• Pupin, Waldmajer, J. Komunikacyjne zachowania w małżeństwie z perspektywy własnej i partnera.https://docplayer.pl/70487387-Komunikacyjne-zachowania-w-malzenstwie-z-perspektywy-wlasnej-i-partnera.html (25.05.2019).

• Wolicki M. (2014) Komunikacja interpersonalna w małżeństwie i rodzinie zarys problematyki. Społeczeństwo i Rodzina, 2(39), s. 11-15